140 lat miejskich wodociągów we Wrocławiu

140 lat miejskich wodociągów we Wrocławiu

1 sierpnia 1871 roku to data oddania do użytku Wieży Ciśnień „Na Grobli” (główny element centralnego wodociągu miejskiego) i początek komunalnego przedsiębiorstwa wodociągów we Wrocławiu.

Historia wodociągów we Wrocławiu sięga średniowiecza. W 1272 roku Henryk IV przyznał miastu przywilej zaopatrzenia w wodę. W latach 1386-1387 roku nad Odrą przy wylocie ulicy Kiełbaśniczej stanęło koło wodne, które umożliwiało czerpanie wody z rzeki i wysyłanie jej do miasta za pomocą rur drewnianych. Dodatkowo w wielu punktach miasta kopano studnie, zarówno prywatne, jak i publiczne. W ciągu następnych stuleci budowano kolejne koła i rozbudowano sieć wodociągową. W 1596 roku dostarczała ona mieszkańcom 3 tysięcy metrów sześciennych wody na dobę. Pod koniec XVIII wieku rozpoczęto wymianę rur drewnianych na żeliwne. W 1860 roku władze rozpisały konkurs na nowy zakład wodociągowy, który miał spełniać potrzeby rozwijającego się miasta. Po długich pertraktacjach wybór padł na tereny leżące w widłach Odry i Oławy po obu stronach ulicy Na Grobli. Na wiosnę 1867 roku rozpoczęto budowę zakładu, którego otwarcie nastąpiło 1 sierpnia 1871 roku. Projektantem całego założenia był angielski inżynier James Moor oraz miejski radca budowlany Christiann Zimmermann. Najbardziej charakterystycznym obiektem zakładu była 40 metrowa ceglana wieża ciśnień. Woda czerpana była z Odry do osadnika wstępnego, a następnie do filtrów piaskowych znajdujących się po drugiej strony ulicy i w końcu do wieży ciśnień skąd rozsyłana była rurociągiem grawitacyjnym po całym mieście. W ciągu kolejnych lat z powodu rozrastania się miasta i przyrostu ludności zakład był modernizowany.

Pod koniec lat 90. XIX wieku lekarz Carl Flügge, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, zaczął postulować aby, ze względu na liczne epidemie, miasto było zaopatrywane w wodę gruntową. W latach 1901 – 1904 w ramionach Odry i Oławy od Bierdzan aż po Świątniki powstało kilkaset ujęć wody gruntowej. W 1904 roku na Świątnikach oddano do użytku stację pomp, umożliwiającą przesyłanie wody do oddalonego o 3,5 kilometra zakładu Na Grobli. Czerpanie wody z ujęć podziemnych poprawiło znacznie jej jakość. W początkach lat 20. XX wieku wrocławskie wodociągi dostarczały przeciętnie 47 tysięcy metrów sześciennych wody na dobę, a w 1942 roku 110 tysięcy metrów sześciennych.

W maju 1945 roku zakład Na Grobli oraz całą infrastrukturę wodociągową i kanalizacyjną przejęła administracja polska. Początkowo utworzono dwa osobne przedsiębiorstwa, połączone 1 sierpnia 1945 roku w jedno przedsiębiorstwo o nazwie Zakłady Wodociągów i Kanalizacji we Wrocławiu. W 1952 roku zakład przemianowano na Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji - MPWiK. W 1969 roku zaczęto budowę kanału przerzutowego z Nysy Kłodzkiej do Oławy. W 1974 roku w zakładzie Na Grobli oddano do użytku nowoczesną stację ozonowania wody. W latach 70. ubiegłego wieku moc zakładu okazała się niewystarczająca i rozpoczęto budowę nowego - w Mokrym Dworze. Zakład oddano do użytku w 1982 roku. Obecnie zaopatruje on w wodę południowo-zachodnią część miasta, z kolei zakład Na Grobli dostarcza 60 tysięcy metrów sześciennych wody na dobę i zaspokaja potrzeby mieszkańców północno-wschodniej części Wrocławia. Zakład Na Grobli w 2007 r. został zmodernizowany m.in. dzięki dotacjom z Unii Europejskiej. 4 lipca 2001 r. zakończono rozruch i oddano do eksploatacji Wrocławską Oczyszczalnię Ścieków Janówek – jedną z najnowocześniejszych w Polsce, ekologiczną, mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię z chemicznym wspomaganiem usuwania związków fosforu. Od 2009 roku trwa jej rozbudowa, dzięki której oczyszczalnia podwoi swoją wydajność i w konsekwencji przyjmie wszystkie nieczystości z całej aglomeracji wrocławskiej.



(mm)