Ranking z raportu CURULIS: Wrocław i Szczecin na szczycie, Rzeszów i Poznań w tyle.

Spółki wod-kan mogą pochwalić się najlepszymi wskaźnikami płynności

Firma CURULIS przygotowała raport dotyczący sytuacji finansowej spółek komunalnych miast metropolitalnych w Polsce, który porusza kwestie rentowności, płynności finansowej oraz zadłużenia spółek komunalnych. W raporcie porównano ze sobą spółki z branż: transportu publicznego wodociągowo-kanalizacyjnej oraz oczyszczania z odpadów komunalnych. Najlepiej wypadła ta ostatnia. Branża wod-kan pod prawie każdym względem otrzymała średnie oceny – nie jest źle, ale pewne rzeczy zasługiwałyby na poprawę.

Podstawą do stworzenia poszczególnych rankingów były sprawozdania finansowe spółek z lat 2009-2011. Badaniem zostały objęte miasta metropolitalne - w przypadku branży wodociągowo-kanalizacyjnej były to Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Rzeszów, Warszawa i Wrocławia.

BRANŻA WODNO-KANALIZACYJNA
Wzrost kosztów przy jednoczesnym spadku wolumenu sprzedawanej wody to największy problem firm dostarczających wodę. Wielkie inwestycje infrastrukturalne poczynione w ostatnich latach w sieć kanalizacyjną i wodociągową odbijają się na mieszkańcach, ponieważ płacą coraz wyższe stawki za wodę i ścieki. W odpowiedzi zmniejszają zużycie wody i wpływy do przedsiębiorstw spadają. Ceny taryf przestają być akceptowane przez społeczeństwo. Dodatkowo, od początku 2010 roku firmom, które nie zdążyły przeprowadzić modernizacji oczyszczalni ścieków w terminie, naliczane są „opłaty podwyższone" o 500% za brak pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi. Gdyby nie odroczenie ich spłat, cena wody np. w Warszawie wynosiła-by 60 zł + VAT/m3, gdzie opłaty podwyższone wynoszą już 1,7 mld zł. Innym problemem branży wodociągowo-kanalizacyjnej jest gospodarka wodami opadowymi i roztopowymi. Stan XIX-wiecznej kanalizacji deszczowej jest zły, co widać zwłaszcza po ulewnych deszczach. Ponadto, poprzez powstawanie nowych utwardzonych obiektów jak np. parkingi przy hipermarketach, woda nie wnika w ziemię, powodując obniżanie się poziomu wód gruntowych.

Rozwiązaniem mogłoby być pójście w ślady zachodnich firm wodociągowych i stworzenie grup kapitałowych, które zajmują się nie tylko wodą i ściekami, ale także np. energią eklektyczną czy cieplną. Ta druga może być uzyskana po-przez odpowiednią utylizację osadów ściekowych, które również są używane do użyźniania terenów rolniczych i leśnych oraz do rekultywacji terenów zde-wastowanych. Obok bogactwa materii organicznej, zawierają one wiele związków i pierwiastków koniecznych do wzrostu i rozwoju roślin oraz mikro-organizmów. Po 2013 składowanie osadów ściekowych, zgodnie z unijnymi normami, będzie już niemożliwe. Poprzez ich wymienione wcześniej zastoso-wania, spółki wodno-kanalizacyjne będą mogły nie tylko zwiększyć swoje przychody, ale także obniżyć stawki za wodę i ścieki, co być może doprowadzi do ponownego zwiększenia zużycia wody.

W głównym rankingu dotyczącym rentowności najlepszy wynik z branży wod-kan uzyskało MPWiK Wrocław S.A., choć było to dopiero siódme miejsce wśród wszystkich badanych spółek. Pod uwagę brane były trzy wyniki cząstkowe: stopa zwrotu z aktywów, stopa zwrotu z kapitału własnego oraz rentowność netto. Charakterystyczne dla spółek wodnych było osiąganie bardzo dobrych wskaźników pod jednym względem i jednocześnie bardzo słabych pod innym. Przykładem mogą być wodociągi łódzkie, które uzyskując najlepsze dwa pierwsze wskaźniki, pod względem zysku netto osiągnęły dopiero 12 miejsce, co w ogólnym rankingu spółek wod-kan dało jej piątą pozycję.

W latach 2009-2011 sektor wodociągowo kanalizacyjny utrzymywał wskaźnik rentowności na poziomie powyżej optymalnego minimum wynoszącego 4%. Jako jedyny z trzech badanych sektorów zarejestrował on znaczący wzrost w 2010, kiedy to jego wskaźnik rentowności podskoczył do 8,20%. W roku następnym wrócił jednak do stanu z 2009 i wyniósł 6,15%.

Branża wodociągowa uzyskała natomiast najlepsze wyniki pod względem płynności – zarówno bieżącej jak i szybkiej – plasujące się w granicach optimum. Oznacza to, że spółki wodne w 2011 dobrze radziły sobie z pokryciem bieżących zobowiązań bieżącymi aktywami oraz miały najlepszą zdolność do natychmiastowej spłaty długu.

Wskaźnik zadłużenia spółek z branży wodociągowej w 2011 wyniósł 83%, co oznacza, że kapitał własny tych spółek przewyższa długi. W tym przypadku jednak niekoniecznie niższy wskaźnik jest lepszy. Zobowiązania obce mogą być skutecznie wykorzystywane w mechanizmie dźwigni finansowej i prowadzić do rozwoju spółki. Dlatego optymalnym wskaźnikiem jest tu 100%. Sektor wod-kan ma zarówno największe zadłużenie jak i największe rezerwy. Co prawda rezerwy te pokrywają jedynie zobowiązania krótkoterminowe, ale ze względu na stabilność dochodów tej branży, nie jest potrzebne ich zwiększenie.

Wśród spółek z branży wodociągowo-kanalizacyjnej brak jakiejkolwiek stałości pod względem wyników analizy rentowności (ilustracja poniżej). Poszczególne podmioty potrafiły uzyskać miejsce zarówno bardzo dobre jak i bardzo złe, co wpłynęło na ich ostateczną pozycję w zestawieniu. Wyraźnym przykładem jest tu Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. z Łodzi, który przoduje ze względu na stopę zwrotu z aktywów oraz stopę zwrotu z kapitału własnego. Jednak jej zły wynik w analizie wskaźnika rentowności netto zapewnił jej ostatecznie miejsce w środku tabeli.

Podobnej sytuacji nie uniknęły spółki z czołów-ki: MPWiK Wrocław S.A., Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Szczecinie, MPWiK Kraków Sp. z o.o., MPWiK w m.st. Warszawie S.A. które w zależności od badanego wskaźni-ka uzyskiwały wysoki bądź też przeciętny wynik. Miasta, w których działają wspomniane podmioty, należą do największych miast w Polsce ze względu na ich powierzchnię, a także liczbę mieszkańców. MPWiK Wrocław S.A. to firma uhonorowana wieloma nagrodami za realizowane przez siebie inwestycje oraz za traktowanie pracowników. Do tych pierwszych należy m.in. nagroda II stopnia w ogólnopolskim konkursie na Budowę Roku 2012, organizowanym przez Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, przy współudziale Ministerstwa Transportu oraz Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego za rozbudowę i modernizację Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków „Janówek". Projekt ten został zrealizowany dzięki pieniądzom unijnym, podobnie jak Projekt „Budowa Systemu Zarządzania Infrastrukturą Techniczną (GIS) MPWiK Wrocław wraz z inwentaryzacją i modelowaniem hydraulicznym sieci wodociągowej i kanalizacyjnej" czy Projekt "Zastosowanie podejścia Water Footprint do monitorowania, oceny i poprawy gospodarowania wodą na obszarach miejskich". W podobnie efektywny sposób fundusze z Unii Europejskiej wykorzystuje Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Szczecinie z sukcesem biorąc udział w Projekcie PURE, mającym na celu podjęcie dobrowolnych, konkretnych działań i realizacja inwestycji, które doprowadzą do zredukowania emisji fosforu do Morza Bałtyckiego (w 2012 roku Szczecin został wykreślony z listy trucicielu Bałtyku), oraz w programie „Poprawa Jakości Wody w Szczecinie", którego celem jest uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w mieście. Dotacje unijne wykorzystują również dwie kolejne spółki z czołówki: MPWiK S.A. z Krakowa oraz MPWiK w m.st. Warszawie S.A. Ta pierwsza realizując Projekt „Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie", a druga m.in. Projekt Warszawski, modernizację zakładów uzdatniania wody i konsultacje społeczne w ramach Projektu „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie". Dodatkowo, MPWiK Kraków S.A. wydaje własne czasopismo elektroniczne „WODA i MY", a spółka warszawska dba o edukację najmłodszych poprzez Program Edukacji Ekologicznej skierowany zarówno dla dzieci w wieku przedszkolnym jak i uczniów szkół średnich.

Dużej rozbieżności w wynikach poszczególnych analiz nie ma wśród spółek z końca tabeli. Są to: Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna Sp. z o.o., Wodociągi Białostockie S.A., MPWiK w Rzeszowie Sp. z o.o. oraz Aqua-net S.A. z Poznania, które uzyskiwały słabe rezultaty ze względu na badane wskaźniki. Wyjątkiem jest GIWK Sp. z o.o. z Gdańska, która uzyskała wysoki wynik biorąc pod uwagę rentowność netto. Wszystkie trzy miasta różnią się od siebie powierzchnią oraz liczbą ludności. Białystok i Rzeszów znajdują się na wschodzie Polski, i to wydaje się być jedynym elementem wspólnym.
Zarówno spółkami z czołówki jak i końca rankingu zarządzają odpowiednie im gminy. Spółką MPWiK Kraków S.A. należy do grupy kapitałowej Krakowski Holding Komunalny S.A., jednak grupa tak jest w całości podporządkowana Miastu Kraków.

(mk)