140 lat wodociągów we Wrocławiu

140 lat wodociągów we Wrocławiu

1 sierpnia 1871 roku oddano do użytku Wieżę Ciśnień „Na Grobli” - główny element centralnego wodociągu miejskiego Wrocławia. Przyjmuje się, że od tego momentu możemy mówić o współczesnym komunalnym przedsiębiorstwie wodociągowym we Wrocławiu. Dziś obchodzi więc ono swoje 140-lecie.

Historia wodociągów we Wrocławiu sięga średniowiecza, kiedy w 1272 roku Henryk IV przyznał miastu przywilej zaopatrzenia w wodę. W latach 1386-1387 roku nad Odrą przy wylocie ulicy Kiełbaśniczej stanęło koło wodne, które umożliwiało czerpanie wody z rzeki i wysyłanie jej do miasta za pomocą rur drewnianych. Dodatkowo w wielu punktach miasta kopano studnie, zarówno prywatne, jak i publiczne. W ciągu następnych stuleci budowano kolejne koła i rozbudowano sieć wodociągową. W 1596 roku dostarczała ona mieszkańcom 3 tys. m3 wody na dobę. Pod koniec XVIII wieku rozpoczęto wymianę rur drewnianych na żeliwne. W 1860 r. władze rozpisały konkurs na nowy zakład wodociągowy, który miał spełniać potrzeby rozwijającego się miasta. Po długich pertraktacjach wybór padł na tereny leżące w widłach Odry i Oławy, po obu stronach ulicy Na Grobli. Na wiosnę 1867 r. rozpoczęto budowę zakładu, którego otwarcie nastąpiło 1 sierpnia 1871 r.. Najbardziej charakterystycznym obiektem zakładu była 40-metrowa ceglana wieża ciśnień. Dzięki swoim rozmiarom i architekturze nawiązującej do rzymskich akweduktów, od razu stała się symbolem Wrocławia, doskonale widocznym z wielu punktów miasta. Woda czerpana była z Odry do osadnika wstępnego, a następnie do filtrów piaskowych znajdujących się po drugiej strony ulicy i w końcu do wieży ciśnień skąd rozsyłana była rurociągiem grawitacyjnym po całym mieście.

W ciągu kolejnych lat z powodu rozrastania się miasta i przyrostu ludności zakład był modernizowany. Pod koniec lat 90. XIX wieku lekarz Carl Flügge, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, zaczął postulować aby, ze względu na liczne epidemie, miasto było zaopatrywane w wodę gruntową. W latach 1901 – 1904 w ramionach Odry i Oławy od Bierdzan aż po Świątniki powstało kilkaset ujęć wody gruntowej. W 1904 r. na Świątnikach oddano do użytku stację pomp, umożliwiającą przesyłanie wody do oddalonego o 3,5 km zakładu Na Grobli. Czerpanie wody z ujęć podziemnych poprawiło znacznie jej jakość.

W początkach lat 20. XX wieku wrocławskie wodociągi dostarczały przeciętnie 47 tys. m3 wody na dobę, a w 1942 r. już 110 tys. m3. W maju 1945 r. zakład Na Grobli oraz całą infrastrukturę wodociągową i kanalizacyjną przejęła administracja polska. Początkowo utworzono dwa osobne przedsiębiorstwa, połączone 1 sierpnia 1945 r. w jedno przedsiębiorstwo o nazwie Zakłady Wodociągów i Kanalizacji we Wrocławiu. W 1952 r., po naprawieniu wszystkich zniszczeń wojennych, zakład przemianowano na Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji - MPWiK. W 1969 r., z powodu okresowych problemów w zaopatrzeniu miasta w wodę, zaczęto budowę kanału przerzutowego z Nysy Kłodzkiej do Oławy. W 1974 r. w zakładzie Na Grobli oddano do użytku nowoczesną stację ozonowania wody. W latach 70. ubiegłego wieku moc zakładu okazała się niewystarczająca i rozpoczęto budowę nowego - w Mokrym Dworze. Zakład oddano do użytku w 1982 r. Obecnie zaopatruje on w wodę południowo-zachodnią część miasta, z kolei zakład Na Grobli dostarcza 60 tys. m3 wody na dobę i zaspokaja potrzeby mieszkańców północno-wschodniej części Wrocławia. Zakład Na Grobli w 2007 r. został zmodernizowany m.in. dzięki dotacjom z Unii Europejskiej. 4 lipca 2001 r. zakończono rozruch i oddano do eksploatacji Wrocławską Oczyszczalnię Ścieków Janówek – jedną z najnowocześniejszych w Polsce, ekologiczną, mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię z chemicznym wspomaganiem usuwania związków fosforu. Od 2009 roku trwa jej rozbudowa, dzięki której oczyszczalnia podwoi swoją wydajność i w konsekwencji przyjmie wszystkie nieczystości z całej aglomeracji wrocławskiej.

(bj)