Dlaczego rośnie ryzyko zakażenia legionellozą?

Według statystyk w Polsce ciągnie rośnie liczba zakażeń legionellozą. W ostatnich trzech latach choroba ma szczególnie silny trend wzrostowy. W 2017 roku na legionellozę zachorowało 39 osób, w 2018 roku 75 osób, a w 2019 roku było to już 87 osób.

To i tak niewiele w porównaniu z innymi krajami UE, w których pojawiają się zdecydowanie większe ilości przypadków zachorowań. Różnica spowodowana jest niską ilością prawidłowej diagnozy. Według publicznie dostępnych danych tylko 1-5% przypadków zachorowań jest zdiagnozowanych. Realna ilość zachorowań w Polsce chorobą Legionistów może więc wynosić nawet kilka tysięcy!

Wszystko wskazuje na to, że liczba zarażonych osób będzie dalej rosła. Spowodowane lockdownem kilkumiesięczne zamknięcie basenów, hoteli, akademików, szkół, ośrodków SPA i innych obiektów, przyczyniło się do pogorszenia fizyko-chemicznych parametrów wody oraz instalacji. Winne są zaniedbane systemy dystrybucji, stagnacja oraz niewłaściwie dobrana metoda dezynfekcji wody.

Legionella pneumophila - charakterystyka choroby

Choroba Legionistów jest powodowana przez Legionella pneumophila, czyli bakterie, które kolonizują systemy dystrybucji ciepłej wody oraz systemy wentylacyjne. Optymalny zakres temperatury do rozwoju i namnażania się bakterii wynosi od 20 do 45 °C. W temperaturach poniżej 20 ° C Legionella jest nieaktywna, ale może pozostać w uśpieniu nawet przez długie lata w formach przetrwalnikowych pierwotniaków

Do zakażenia dochodzi na wskutek wdychania wodnego aerozol zawierającego legionellę. Bakteria przedostaje się do makrofagów płuc, gdzie namnaża się i powoduje ostry stan zapalny, czyli tzw. chorobę legionistów. Chorobie towarzyszy kaszel i odkrztuszanie śluzu. Łagodniejsza postać nazywana jest gorączką Pontiac, która zwykle ustępuje samoistnie. Okres inkubacji choroby wynosi od dwóch do dziesięciu dni. 

Bakteria jest znana od 1976 roku, kiedy to podczas kongresu członków Legionu Amerykańskiego w Filadelfii duża liczba osób została zarażona bakteriami rozprzestrzeniającymi się przez system wentylacji hotelu. Stamtąd też wzięła swoją nazwę. Grupą ryzyka są osoby o obniżonej odporności, raczej mężczyźni niż kobiety. Cięższego przebiegu choroby można się spodziewać również u palaczy. Legionella nie jest przenoszona między ludźmi.

Co mówi Rozporządzenie na temat Legionelli

Ilość bakterii Legionella w wodzie określa się jako JTK - jednostki tworzące kolonia zawarte w 100 ml wody, a szczegółowe wartości podaje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. z 2017 r., poz. 2294). Rozporządzenie określa wymagania higieniczne dla wody przeznaczonej do spożycia oraz zakres badań. Legionella w wodzie nie jest dozwolona w placówkach medycznych, w których przebywają pacjenci z obniżoną odpornością. W przypadku szpitali i obiektów zamieszkania zbiorowego dopuszczalna jest ilość 100 JTK na 100 ml próbki.

Zapobieganie legionellozie

Najlepszym sposobem na zapobieganie zakażeniu jest odpowiednia profilaktyka instalacji wodnej. Ciepła woda powinna mieć temperaturę co najmniej 55 ° C, a zimna poniżej 20 ° C. Do podgrzewania wody zaleca się stosowanie podgrzewaczy przepływowych, w których woda nie stagnuje, dzięki czemu nie dochodzi do zanieczyszczenia i odkładania się tzw. biofilmów. Należy również wziąć pod uwagę materiały, z których wykonane są systemy rurociągów. Największe bezpieczeństwo bakteryjne zapewnia miedź, mniej odpowiednim wariantem są tworzywa sztuczne. Woda w instalacjach musi krążyć, zapewniając odpowiedni obieg na każdym odcinku.

Ryzyko zanieczyszczenia przez stojącą wodę

W związku z pandemią koronawirusa zostało zamkniętych wiele obiektów użyteczności publicznej - biura, szkoły, restauracje czy obiekty sportowe. Przestój w funkcjonowania i normalnej eksploatacji budynku doprowadził do stagnacji oraz zmniejszenia temperatury ciepłej wody, co stwarza idealne warunki do rozwoju bakterii legionella. Ponowne otwarcie budynku wymaga więc podjęcia niezbędnych działań w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom oraz klientom. 

Nieczystości organiczne, osady i bakterie tworzą biofilmy, czyli odporne powłoki na wewnętrznych ścianach rur instalacyjnych, w których wegetują. Do ich powstawania znacznie przyczynia się woda stojąca. Aby zapobiec możliwym zakażeniom, konieczna jest dezynfekcja całego systemu przed ponownym otwarciem budynku i powrotem ludzi. Dezynfekcję można wykonać za pomocą chloru, dwutlenku chloru, ozonu, promieniowania UV lub metody termicznej. Zaleca się również wykonanie kontrolnej analizy wody ciepłej i zimnej wody po każdym długotrwałym wyłączeniu obiegu wodnego z eksploatacji.

Dezynfekcja wody - dlaczego dwutlenek chloru to najlepszy wybór

Nawet takie dezynfekanty jak ozon lub promieniowanie UV nie są w stanie całkowicie zniszczyć odpornych biofilmów. Najskuteczniejszą bronią w walce z legionellą jest dwutlenek chloru (ClO2). Dwutlenek chloru stosowany jest jako dezynfekant od lat 90. XX wieku. Środek skutecznie zabija bakterie, penetrując także biofilmy.
Najlepszym dezynfekantem jest dwutlenek chloru wytwarzany w generatorze dwutlenku chloru w wyniku reakcji chlorynu sodu z chlorem lub kwasem solnym. Jest znacznie bardziej skuteczny niż wolny chlor, ponieważ ma wyższą skuteczność resztkową oraz silniejsze działanie dezynfekujące. Środek jest dozowany do wody automatycznie na podstawie impulsów z podłączonego wodomierza. Oprócz usuwania bakterii dwutlenek skutecznie niższy obecne w wodzie i rurach zarodniki grzybów, wirusy i glony.

Uniwersalny dezynfekant

Dwutlenek chloru to uniwersalny dezynfekant, który może być stosowany zarówno do bezpiecznej dezynfekcji wody procesowej, jak i użytkowej oraz pitnej. Dowodem na to jest fakt, że został zakwalifikowany, przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych jako środek do dezynfekcji wody przeznaczonej do spożycia oraz środek do o konserwacji płynów chłodzących i stosowania w procesach technologicznych.

Bezpieczne stosowanie

Dwutlenek chloru jest bezpiecznym dezynfekantem, który nie tworzy z innymi substancjami zawartymi w wodzie, szkodliwych trihalometanów, chlorofenoli ani dioksyn w postaci wolnego chloru. Substancja przygotowywana jest z surowców wejściowych bezpośrednio w miejscu dezynfekcji, dzięki czemu gwarantuje jej świeżość, a tym samym maksymalną skuteczność. Precyzyjnym dozowaniem steruje zaawansowane oprogramowanie urządzenia z możliwością monitoringu oraz obsługi zdalnej.
Więcej informacji na temat generatorów dwutlenku chloru można znaleźć tutaj.