10 najczęstszych patogenów w wodzie

Choć może się wydawać, że rozległe epidemie chorób związanych z zanieczyszczoną wodą są w Europie już przeszłością, ubiegłoroczna epidemia Legionelli w Polsce pokazała, że rzeczywistość jest całkiem inna. Choroby wywołane zanieczyszczoną wodą nadal występują. Bakteria Legionella nie jest jedyną przyczyną poważnych problemów zdrowotnych wywołanych przez bakterie znajdujące się w wodzie. Jakie są najczęstsze patogeny występujące w wodzie oraz jakie zagrożenie mogą powodować? W poniższej części przeanalizowano najczęściej występujące patogeny.

 

1. Bakterie z rodzaju Legionella

Bakterie z rodzaju Legionella należą do najbardziej znanych patogenów, które występują w wodach. Choroba, którą wywołują, może występować w dwóch formach – łagodniejsza nazywana jest gorączką Pontiac, oraz poważniejsza, czyli chorobę legionellozę. Gorączka Pontiac przejawia się jak zwykłe przeziębienie, grypa. Choroba legionelloza może prowadzić do poważnych powikłań w postaci zapalenia płuc, a nawet śmierci.

 

 

Legionellą nie można się zarazić przez układ pokarmowy, więc spożycie zanieczyszczonej wody nie prowadzi do wystąpienia choroby. Zakażenie bakterią Legionella następuje na skutek wdychania aerozolu wodnego, w którym znajduje się bakteria. Zagrożenie istnieje na przykład podczas kąpieli lub przez przebywanie w pomieszczeniach, w których występują urządzenia klimatyzacyjne, emitują mgiełkę wody. Należy również pamiętać, że choroba wywołana bakterią Legionella nie jest chorobą zakaźną, czyli nie można się nią zarazić od drugiej osoby.

 

2. Szczepy bakterii Escherichia coli

Bakterie Escherichia coli, czyli pałeczki okrężnicy, są nieodłączną częścią flory bakteryjnej jelit nie tylko ludzi, ale również zwierząt. Są one odpowiedzialne za produkcję substancji, które hamują rozmnażanie szkodliwych bakterii oraz biorą udział w syntezie niektórych witamin, na przykład witaminy K. Istnieją jednak patogenne szczepy, które mogą powodować nudności, poważne krwotoczne biegunki, zapalenie dróg moczowych, a nawet niewydolność nerek.

Bakterie z rodzaju Escherichia należą do najlepiej zbadanych mikroorganizmów, dlatego są powszechnie wykorzystywane w modelowych badaniach genetycznych oraz klinicznych. Są również wykorzystywane jako wskaźnik zanieczyszczenia fekalnego - jeśli te bakterie występują w wodzie pitnej, oznacza to, że została ona niedawno zanieczyszczona odpadami fekalnymi. Escherichia coli jest bakterią pochodzenia jelitowego i ma krótki okres życia poza organizmem ludzkim lub zwierzęcym.

 

 

W rozporządzeniu Ministra Zdrowia dotyczącego jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określona jest norma dla wartości bakterii Escherichia coli i wynosi ona 0 jednostek tworzących kolonie na 100 ml wody.

 

3. Bakterie z rodzaju Clostridium

W zanieczyszczonej wodzie znajdują się także bakterie powodujące botulizm. Botulizm jest chorobą zakaźną powodowaną przez toksynę produkowaną przez bakterie Clostridium botulinum w warunkach beztlenowych. Toksyna produkowana przez te bakterie nazywana jest botulinotoksyną, czyli tzw. jadem kiełbasianym. Atakuje ona cały układ nerwowy, co prowadzi do śmierci w wyniku porażenia mięśni oddechowych i niedotlenienia. Toksyna botulinowa jest jednym z najniebezpieczniejszych jadów.

Zostańmy jeszcze przez moment przy bakteriach z rodzaju Clostridium. Jak sugeruje jej łacińska nazwa Clostridium tetani (Laseczka tężca), bakteria jest przyczyną tężca. Podobnie jak botulinotoksyna, atakuje układ nerwowy, prowadzi to do zwiększonego napięcia i silnych skurczów mięśni szkieletowych. Śmiertelność w wyniku tej choroby jest bardzo wysoka, waha się między 40 a 70%, nawet jeśli choroba zostanie zdiagnozowana i leczona.

Jeśli kiedykolwiek musieliście szukać pomocy medycznej z powodu głębokiej rany ciętej lub zostaliście ugryzieni przez psa lub konia, prawdopodobnie nie uniknęliście podania szczepionki przeciw tężcowi. Te bakterie szczególnie dobrze rozwijają się w głębokich ranach, gdzie mają odpowiednie warunki do namnażania się.

 

4. Vibrio Cholerae

Łacińska nazwa tej bakterii wskazuje, jaką chorobę wywołuje. Cholera, która w przeszłości często budziła strach europejskich miast. Objawia się ciężkimi, wodnistymi a nawet krwawymi biegunkami, prowadzącymi do wyczerpania organizmu. Walka z cholerą wiąże się także z jednym z pierwszych zastosowań chloru do dezynfekcji wody. Miało to miejsce podczas epidemii cholery w Londynie w 1854 roku.

 

5. Salmonella Entericia Typhi

W przypadku bakterii Salmonelli Entericia Typhi jej nazwa wprowadza w błąd. Zarażenie tą bakterią nie jest przyczyną salmonelli, ale wywołuje tzw. dur brzuszny. Podobnie jak w przypadku cholery, jest to schorzenie jelitowe, które w poprzednich latach było strachem wielu państw szczególnie w obszarach przemysłowo rozwiniętych. Charakterystycznymi objawami duru brzusznego są długotrwała gorączka, bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz wysypka plamisto-grudkowa na klatce piersiowej lub nadbrzuszu. W późniejszych fazach choroby, występujących w przypadku niepoddania się leczeniu, może dojść m.in. do krwawienia z przewodu pokarmowego czy perforacji jelit. Śmiertelność wśród nieleczonych chorych sięga 30%, a u chorych leczonych wynosi około 2%.

 

6. Aspergilus fumigatus

Aspergillus fumigatus tzw. kropidlak należy do królestwa grzybów, Aspergiloza grozi głównie ludziom z osłabionym układem odpornościowym, na przykład pacjentom onkologicznym, po przyczepach narządów czy zrażonych wirusem grypy. Objawia się gorączką, dreszczami, zaburzeniami oddychania bólami w klatce piersiowej oraz głowy, kaszlem oraz ogólnym osłabieniem organizmu.

 

7. Bakterie rodzaju Staphyloccocus

Ten rodzaj bakterii obejmuje wiele gatunków, najbardziej znanym i najbardziej niebezpiecznym jest prawdopodobnie złocisty gronkowiec. Bakterie te mogą powodować szeroki zakres chorób, począwszy od sepsy, przez zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, aż po zespół wstrząsu toksycznego. Szczepy oporne na antybiotyki są obecnie bardzo poważnym problemem. Gronkowce bardzo szybko rozwijają się na przykład w placówkach opieki zdrowotnej, szpitalach.

 

 

 8. Streptoccocus

Bakterie z tego rodzaju wywołują niebezpieczny zespół wstrząsu toksycznego. Początkowo objawia się on gorączką, wysypką przypominającą łuszczącą się opaloną skórę, bólem mięśni i stawów. Następnie pojawia się obrzęk kończyn i martwica tkanek. Bakterie te są również odpowiedzialne za zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych lub ropień.

 

9. Mycobacterium tubercolosis

Ta bakteria, zaobserwowana po raz pierwszy przez Roberta Kocha. Jest ona przyczyną gruźlicy. Większość z nas kojarzy ją jako chorobę atakującą płuca i objawiającą się kaszlem z krwią. Jednakże może atakować także inne organy, takie jak skóra lub kręgosłup. Choroba najczęściej przenosi się drogą kropelkową. Dawniej była jedną z najczęstszych form zakażenia, szczególnie u małych dzieci pijących mleko krowie.

Gruźlica może dotyczyć także zwierząt. W przypadku bydła mówimy o tzw. gruźlicy bydlęcej. Choroba nadal występuje w krajach rozwiniętych, przykładem może być Wielka Brytania, gdzie w ostatnich latach rozprzestrzeniała się wśród bydła. Choroba często pozostaje w fazie utajonej, aktywna choroba występuje u jednego na dziesięć zakażonych pacjentów. Czynnikiem ryzyka może być zwłaszcza osłabiona odporność. Drugim poważnym problemem jest rosnąca oporność bakterii na antybiotyki.

 

10. Treponema pallidum

Na koniec przyjrzyjmy się bakterii, która jest przyczyną jednej z najbardziej budzących strach chorób zakaźnych w historii. Krzysztof Kolumb nie przywiózł z Nowego Świata tylko ziemniaków, pomidorów, kukurydzy czy indyków, ale także kilka nowych tajemniczych i przerażających chorób. Ludzie w XV wieku nie mieli pojęcia o jej bakteryjnym pochodzeniu, ale potrafili dojść do wniosku, że syfilis, inaczej nazywany również kiłą, przenosi się głównie drogą płciową. W trzecim stadium nawet współczesna medycyna nie jest w stanie wyleczyć choroby, a chorzy kończą życie jako osoby chore umysłowo.

 

Podsumowanie

Bakterie z przedstawionego zestawienia mogą się znajdować w wodzie, ale nie zawsze woda jest ich głównym sposobem przenoszenia. Dotyczy to na przykład krętka bladego, który powoduje syfilis. Inaczej wygląda to w przypadku bakterii z rodzaju Legionella lub patogennych szczepów Escherichia coli, dla których woda jest głównym obszarem występowania oraz środkiem transportu i kontaktu z organizmem człowieka. Epidemie duru brzusznego czy cholery w Europie to już przeszłość, jednak nadal nie powinniśmy zapominać, że woda może być zanieczyszczona różnymi patogenami.

 

 

Aby zyskać pewność, że woda, z której korzystamy, jest w pełni bezpieczna, warto wykonywać cykliczne badania oraz rozważyć instalację urządzeń do uzdatniania wody. Dotyczy to zwłaszcza budynków o rozbudowanych instalacjach wodnych, jak duże przedsiębiorstwa, instytucje czy obiekty zamieszkania zbiorowego. Zapraszamy do kontaktu!